Nietolerancja glutenu – objawy
Główne objawy nietolerancji glutenu to:
- Problemy z trawieniem – bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, zaparcia, mdłości
- Przewlekłe zmęczenie i osłabienie po spożyciu posiłku
- Migreny i bóle głowy
- Stany zapalne, bóle stawów, obrzęki
- Zaburzenia hormonalne – zapalenie tarczycy, PMS, PCOS, niepłodność idiopatyczna
- Łuszczyca, reumatyzm, stwardnienie rozsiane
- Problemy z nastrojem – depresja, ADHD, lęki
Symptomy takie jak łuszcząca się i swędząca wysypka na policzkach, pokrzywka, biegunka czy wymioty występują zazwyczaj po kilku minutach od spożycia alergenu. Natomiast wśród odłożonych w czasie objawów uczulenia na gluten znajdują się biegunka, bóle głowy, a nawet senność i wahania nastrojów.
Nietolerancja glutenu – przyczyny
Wśród przyczyn nietolerancji pokarmowych wymienia się:
- niedobór enzymu trawiennego - jak przy nietolerancji laktozy (niedobór laktazy), wrodzonej nietolerancji fruktozy (niedobór aldolazy B) lub nietolerancji histaminy (niedobór diaminooksydazy),
- nadwrażliwość na niektóre substancje chemiczne - np. kofeinę lub salicylany,
- toksyny obecne w pożywieniu - np. niedogotowana fasola zawiera aflatoksyny, które powodują nieprzyjemne problemy ze strony układu pokarmowego,
- złą dietę (nadmiar, ale także unikanie danego pokarmu - dłuższy brak laktozy w pożywieniu może doprowadzić do utraty zdolności trawienia tego cukru),
- zanieczyszczenie środowiska;
- nieodpowiedni proces produkcji żywności - np. wypiek chleba z dodatkiem enzymów, emulgatorów, konserwantów, polepszaczy, wybielaczy i drożdży zamiast tradycyjnego na zakwasie,
- stres,
- stan zapalny,
- zaburzoną mikrobiotę jelitową,
- niektóre leki.
Leczenie nietolerancji glutenu - dieta bezglutenowa
Dieta bezglutenowa - czego nie można jeść przy celiakii?
Produkty zabronione to:
- pszenica (również orkisz)
- jęczmień
- żyto
- owies (chociaż zdania są podzielone – właściwie jest on dobrze tolerowany przez chorych na celiakię, ale nie są znane odległe tego skutki; poza tym istnieje ryzyko jego zanieczyszczenia przez gluten z innych zbóż. Z tego właśnie powodu w Polsce zaleca się jego eliminację z diety)
- pieczywo wypiekane z mąk zawierających gluten
- zwykłe makarony
- kasza manna i jęczmienna
- pęczak, płatki owsiane
- ciasta, herbatniki i słodycze zawierające gluten
Produkty bezglutenowe to m.in.:
- kukurydza i skrobia kukurydziana (ale już kukurydziane płatki śniadaniowe mogą zawierać słód jęczmienny, a mąka kukurydziana dostępna w ogólnej sprzedaży może być zanieczyszczona glutenem)
- ryż (biały i brązowy), płatki ryżowe, skrobia ryżowa
- ziemniaki i skrobia ziemniaczana
- soja, soczewica, groch, fasola
- proso i kasza jaglana z prosa
- gryka i kasza gryczana
- tapioka i skrobia z tapioki
- amarantus, sorgo
- maniok
- orzechy
- nieprzetworzone mięso i ryby
- jaja
- owoce i warzywa (świeże, mrożone, konserwowane bez dodatków)
- mleko (świeże, w kartonie i w proszku), kefir, maślanka, jogurt naturalny, nieprzetworzony ser biały i żółty, śmietana
- masło, smalec, margaryna, olej roślinny, oliwa z oliwek
- cukier, dżemy, miód, landrynki, kisiele i budynie domowe z mąki ziemniaczanej, ciasta i ciastka opatrzone symbolem „przekreślonego kłosa” lub upieczone z bezglutenowych produktów
- herbata, kawa, soki owocowe, wody mineralne, kompoty, napary z ziół, czyste alkohole (ale nie piwo!)
- sól, pieprz, zioła, ocet winny i jabłkowy, bezglutenowy sos sojowy
- bezglutenowy proszek do pieczenia, soda spożywcza
W przypadku wątpliwości, czy dany produkt zawiera gluten, należy przed spożyciem zapoznać się z jego składem wypisanym na etykiecie.
Poza przestrzeganiem diety u niektórych pacjentów może istnieć konieczność suplementacji żelaza, kwasu foliowego, wapnia i witaminy B12.
Wszyscy chorzy, nawet ci bezwzględnie przestrzegający diety, powinni regularnie – w zależności od stanu zdrowia, co 6-12 miesięcy – przeprowadzać ocenę sposobu żywienia i stanu odżywienia oraz badać obecność przeciwciał.
Nietolerancja glutenu : polecane produkty
Typowym niedoborem u osób cierpiących na celiakię jest niedostatek witamin z grupy B. Ta grupa ośmiu witamin wpływa na pracę całego organizmu, a ze względu na uszkodzenia jelit wchłanianie jest znacząco ograniczone. Efekty? Osoby u których zdiagnozowano chorobę późno cechuje dość niski wzrost, co jest spowodowane niedoborem B2 w okresie dorastania. Problemy natury emocjonalnej stwierdzane u celiaków biorą się po części z niedoboru B1 i B6, przy czym niedostatek B6 jeszcze pogarsza kłopoty trawienne.
Celiakia często idzie w parze z anemią popychaną niedoborem B12, B9 i żelaza. Chociaż na diecie bezglutenowej spożywa się dużo produktów odzwierzęcych, w tym mięs, ponownie wchodzi tutaj kwestia zaburzonego wchłaniania, a także utajonych krwotoków w przewodzie pokarmowym.
Badania pokazują, że chociaż u pacjentów z nowo zdiagnozowaną celiakią występował niedobór kilku mikroelementów, niedobór cynku największy
Witamina C ułatwia przyswajanie żelaza, a obecność w diecie beta – karotenu i witaminy A powoduje lepsze wchłanianie tłuszczy.
Prawidłowo przeprowadzona probiotykoterapia może złagodzić skutki choroby i przyspieszyć regenerację kosmków jelitowych. Pamiętajmy o tym, że probiotykoterapia powinna trwać minimum 12 tygodni, należy też włączyć do codziennej diety odpowiednią ilość błonnika, aby przedłużyć efekty probiotykoterapii.
