Ciąża to naturalny etap w życiu kobiety. Z medycznego punktu widzenia ciąża zaczyna się na początku cyklu, a więc 2 tygodnie przed zapłodnieniem. Za jej początek uznaje się datę ostatniej miesiączki. Wynika to z faktu, że wiele kobiet ma nieregularne cykle i ciężko jest ustalić dzień owulacji i moment zapłodnienia. Trwa ona około 280 dni czyli 40 tygodni aż do porodu.
Przygotowania do ciąży
Jeżeli kobieta pragnie zajść w ciążę, powinna się odpowiednio do tego przygotować. Starania należy rozpocząć już pół roku, rok przed planowanym poczęciem. Niezbędny jest zrównoważony styl życia, staranne komponowanie posiłków, unikanie stresu, dużo ruchu na świeżym powietrzu, zdrowy, regenerujący sen. Tylko zdrowy organizm matki jest w stanie wydać na świat zdrowe potomstwo.
Badania wykazały, że deficyt kwasów tłuszczowych i niedobór cynku może powodować niepłodność u kobiet. Warto dostarczać tych składników w diecie spożywając tłuste ryby morskie tj. makrela, śledź, łosoś czy pstrąg, mięso, jajka, migdały oraz pestki słonecznika. Można zastosować odpowiednią suplementację tj. Now Kwasy Omega 3, Olej Zinzino, Singularis Tran z sardeli peruwiańskich i Bellmeda Selen z Cynkiem. Bardzo istotna jest też suplementacja kwasu foliowego. Brak kwasu foliowego może powodować wady cewy nerwowej u płodu. Dlatego zaleca się wszystkim kobietom planującym ciążę zażywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, aby uchronić potomstwo przed tą poważną wadą. Kwas foliowy znajdziemy w zielonych warzywach: szpinaku, brokułach, fasolce czy szparagach. Przyjmowanie kwasu foliowego należy rozpocząć na 3 miesiące przed planowaną ciążą i kontynuować do I trymestru. Znajdziemy go w takich suplementach jak Bellmeda Methylfolat czy Singularis Folian Organic. Przyjmowanie żelaza jest ważne dla rozwoju embrionu. Polecamy żelazo w proszku firmy Formeds lub Calivita Iron Plus w tabletkach. Trzeba również pamiętać o przyjmowaniu witaminy D np. w kroplach Dr Jacobsa oraz o witaminie E, która wpływa na płodność. Znajdziemy ją w takich produktach jak orzechy i zdrowe tłuszcze tj. masło czy oliwa z oliwek. Aby wzmocnić organizm przed ciążą warto spożywać pyłek kwiatowy, który jest skarbnicą wielu składników odżywczych oraz spirulinę np. Energy Hawaii Spirulina. Warto też zażywać preparat Calivita New Life, który uzupełni brakujące witaminy i minerały. Należy natomiast wykluczyć wszelkie używki tj. jak alkohol, papierosy oraz kofeina. Ciąża budzi w przyszłej mamie wiele pytań i niepokojów. Aby lepiej przygotować się do tego okresu i poznać zmiany zachodzące w ciele, warto przeczytać poradnik dr Preeti Agrawal Odkrywam Macierzyństwo, gdzie można znaleźć wiele cennych informacji na temat ciąży i jej przebiegu.
Ciąża – objawy i przebieg
Pierwszym objawem świadczącym o zajściu w ciążę jest brak miesiączki w spodziewanym terminie. Mogą pojawić się również poranne mdłości, metaliczny smak w ustach, wyczulony węch i reakcja na rożne zapachy, senność i zmęczenie, chwiejność emocjonalna, powiększenie i bolesność piersi. Zmiany hormonalne sprawiają, że ciało kobiety zaczyna się zmieniać.
Ciążę możemy podzielić na 3 trymestry. Każdy z nich trwa około 12 tygodni. Po wykonaniu testu ciążowego, warto potwierdzić ciążę wykonując usg u lekarza ginekologa . Najlepiej zrobić to między 5 a 10 tygodniem jej trwania. Pierwszy trymestr ciąży to intensywny rozwój dziecka. Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje miniaturowy człowiek, który ma wszystkie podstawowe narządy wewnętrzne.
W 1 tygodniu ciąży ważne jest zażywanie kwasu foliowego oraz dbanie o odpowiednią dietę pełną wartości odżywczych oraz rezygnacja z używek.
W 2 tygodniu dochodzi do owulacji. Podczas owulacji jajeczko uwalniane jest z jajników i jest gotowe do zapłodnienia przez plemnik. Jeśli cykle są regularne tj. 28 dniowe, owulacja następuje około 14 dni przed miesiączką. Po owulacji jajeczko jest zdolne do zapłodnienia przez okres 24 godzin. Plemnik przeżywa w ciele kobiety około 72 godzin. Do zapłodnienia zachodzi kiedy plemnik spotka się z komórką jajową w jajowodzie.
W 3 tygodniu, kiedy dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa zagnieżdża się w macicy. Większość kobiet nie czuje jeszcze, że rośnie w nich nowe życie. Mogą czuć natomiast lekkie mdłości i nabrzmienie piersi.
W 4 tygodniu komórki embrionu dzielą się szybko. Embrion ma około 1 mm długości i nie jest jeszcze widoczny na badaniu usg. W macicy tworzy się łożysko. Przez następne 4 do 10 tygodni mózg, kręgosłup i inne organy będą się rozwijać. Pod koniec tego tygodnia zaczyna się miesiączka, jeśli tak się nie stanie, oznacza to że kobieta może być w ciąży.
Zmiany hormonalne mogą sprawić, że kobieta czuje się senna i wyczerpana. Wizytę u ginekologa zaleca się od 6 do 8 tygodni po ostatniej miesiączce.
W 5 tygodniu serce dziecka zaczyna bić, kształtuje się rdzeń kręgowy i mózg. Zarodek o długości 2,5 mm jest widoczny już na badaniu usg.
Kobieta może odczuwać uczucie napięcia w piersiach, bóle pleców, zgagę, bóle głowy lub poranne mdłości. Może też wystąpić niewielkie krwawienie. Na ból piersi pomoże spanie w staniku. Jeżeli posiada się kota, należy przekazać obowiązek czyszczenia kuwety innym domownikom, gdyż kocie odchody mogą wywołać groźną chorobę – toksoplazmozę.
W 6 tygodniu dziecko ma już 5 mm. Jego serce bije od 140 do 150 uderzeń na minutę. Ciało dziecka powoli nabiera ludzkich kształtów. Mogą się pojawić częściej poranne mdłości i może się zmienić zmysł smaku i węchu. Na poranne mdłości pomoże imbir. Powiększająca się macica powoduje ucisk na pęcherz moczowy, dlatego kobieta częściej chodzi do toalety. Należy pamiętać o piciu odpowiedniej ilości płynów.
W 7 tygodniu zaczynają rosnąć ręce i nogi, rozwijają się najważniejsze narządy. Dziecko porusza się już bardzo aktywnie w brzuchu. U kobiety może pojawić się trądzik, jeśli miała go w młodości. Najlepiej jest wtedy używać łagodnych środków do mycia twarzy i pić dużo płynów. Najpóźniej w tym momencie należy umówić się z lekarzem na pierwsze badanie. Kiedy kobieta jest zmęczona, powinna jak najczęściej robić sobie przerwy.
W 8 tygodniu dziecko ma ponad 3 cm wzrostu. Ma już układ krwionośny oraz narządy. Zaczynają się formować palce u rąk i stóp. W tym tygodniu można już usłyszeć bicie serca na badaniu usg, ale nie można jeszcze rozpoznać płci dziecka. Od ósmego tygodnia wzrasta zapotrzebowanie na żelazo. Nudności i wymioty mogą się nasilić.
9 tydzień jest ostatnim w którym embrion jest jeszcze zarodkiem. Formują się stawy u dziecka. Hormony ciążowe sprawiają, że błony śluzowe stają się miękkie i cienkie. Może to prowadzić do zwiększonego krwawienia z nosa i dziąseł. Należy kontynuować zdrową, bogatą odżywczo dietę. Nie należy przyjmować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.
W 10 tygodniu płód coraz bardziej przypomina człowieka, formują się kości i narządy płciowe. Płód pływa w worku owodniowym. Dziecko pije płyn owodniowy i wydala go w postaci moczu. Należy się umówić się w tym czasie do stomatologa. Zdrowie zębów matki jest ściśle związane ze zdrowiem dziecka.
W 11 tygodniu dziecko porusza się już bardzo aktywnie, rozwijają się jego zmysły węchu, dotyku i smaku. Uformowały się jądra lub jajniki. U matki może pojawić się większy apetyt. Należy pamiętać by niezdrowe przekąski zastąpić np. owocami i produktami bogatymi w odżywcze substancje. Może pojawić się również bezsenność i bóle głowy. Należy zachować jednak ostrożność przed stosowaniem środków przeciwbólowych.
W 12 tygodniu dziecko ma już ponad 8cm i waży około 20g. Ma już ono odruch ssania i połykania. Podczas badania usg można usłyszeć bicie serca dziecka. Brzuch matki zaczyna być już widoczny i jest już konieczna wymiana garderoby na większą.
W 13 tygodniu wyrastają pierwsze włoski, dziecko może wydawać pierwsze dźwięki i uśmiechać się. Jest to ostatni tydzień pierwszego trymestru i ryzyko poronienia jest teraz bardzo niskie.
W 14 tygodniu ciąży na brzuchu matki może pojawić się ciemna linia, jest to związane ze zwiększoną produkcją melaniny w czasie ciąży. Im ciemniejsza jest skóra, tym wyraźniejsza jest ta linia, która po porodzie zanika.
W 15 tygodniu dziecko rozwija się bardzo szybko i potrafi już rozpoznać światło. Matka może odczuwać brak tchu i podwyższony puls, ponieważ serce zwiększyło swoją objętość. Mogą pojawić się zachcianki żywieniowe.
W 16 tygodniu dziecko ma już 16 cm i waży ponad 100g. W ciągu następnych 3 tygodni dziecko potroi swoją wagę. Może pojawić się ból w podbrzuszu, który spowodowany jest tym, że macica się powiększa. Należy pić dużo płynów i unikać soli.
W 17 tygodniu płód waży więcej niż łożysko. Kobieta przytyła już około 5 kilogramów. Mogą pojawić się dolegliwości zatkanego nosa, które są konsekwencją zwiększonej objętości krwi w organizmie. Wskazany jest ruch na świeżym powietrzu. Mogą pojawić się rozstępy na brzuchu. Można je zniwelować pilnując, by nie przybrać za dużo na wadze oraz stosując dużo ruchu i zdrową dietę. Spanie na lewym boku pomaga na skurcze żołądka.
W 18 tygodniu dziecko zaczyna już kopać. Narządy płciowe dziecka są już rozpoznawalne. W brzuchu robi się coraz ciaśniej. Mogą pojawić się problemy z oddychaniem ponieważ dziecko naciska na płuca. Zwiększa się również nacisk na pęcherz, co jest powodem częstszej potrzeby chodzenia do toalety. Mogą pojawić się zawroty i omdlenia spowodowane niskim ciśnieniem krwi. Należy często odpoczywać i unikać gwałtownych zmian pozycji.
W 19 tygodniu ciało dziecka jest już pokryte w całości delikatnymi włoskami. Mózg dziecka potrzebuje żelaza do produkcji czerwonych krwinek. Kobieta zaczyna coraz bardziej przybierać na wadze i szybciej się męczy. Jeżeli dłonie są bardzo czerwone, jest to spowodowane zwiększonym poziomem estrogenu.
W 20 tygodniu dziecko ma już 25 cm wzrostu i waży około 300g. Wygląda już tak jak w chwili narodzin, ale jest jeszcze małe. Serce dziecka bije już około 140 uderzeń na minutę. Dziecko ma już paznokcie u rąk i nóg.
W 21 tygodniu płód ma 26 cm wzrostu i waży 450g. Dziecku rosną już brwi i rzęsy. Kobiecie mogą puchnąć kostki i stopy, a brzuch jest bardzo widoczny. Należy pić wtedy dużo wody i poruszać często stopami. Pomaga to również na ból pleców. Przyszła mama powinna pilnować swojej wagi i jeść dużo owoców i warzyw. Nie powinna ona przywierać więcej niż 400-500 g tygodniowo.
W 22 tygodniu ciąży dziecko nabiera tkanki tłuszczowej, ma już wykształcony nos, a jego oczy poruszają się bardzo szybko, słyszy ono również dźwięki. Przyszła mama może zacząć już mówić do swojego dziecka, by przyzwyczaić je do tonu swojego głosu. Przy puchnących stopach warto zmienić obcasy na płaskie wygodne buty oraz trzymać stopy uniesione przy siedzeniu lub leżeniu.
W 23 tygodniu dziecko ma już 28 cm i waży 550g. Liczne naczynia krwionośne prześwitują przez jego skórę. Maluch może bawić się pępowiną i ssać kciuk. Porusza się aktywnie w brzuchu i kobieta odczuwa jego kopnięcia. Wyraźnie rozpoznaje ono głos matki i odróżnia od innych głosów. U przyszłej mamy pojawiają się pierwsze tzw. skurcze chwilowe, kiedy macica się kurczy. Będą się one nasilać z każdym tygodniem. Należy wtedy dużo pić, by uspokoić macicę. Jeżeli kobieta odczuwa więcej niż 4 skurcze na godzinę, powinna skonsultować się z lekarzem.
W 24 tygodniu dziecko ma już 30 cm wzrostu i waży 600g. W szczęce kształtują się zawiązki zębów. Serce dziecka bije teraz 130 razy na minutę. Można je usłyszeć za pomocą stetoskopu lub badania usg. Dziecko produkuje teraz maź płodową, która nawilża jego skórę i pozwoli łatwiej przejść przez drogi rodne podczas porodu. Przyszła mama może zmagać się z krwawieniem z nosa, dziąseł lub katarem. Należy ciągle pamiętać o zdrowym odżywianiu. Jest to niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
W 25 tygodniu dziecko rośnie i przybiera na wadze. Nozdrza, kręgosłup, płuca i krążenie krwi są w pełni rozwinięte. Dziecko potrafi już odczuwać smak, a słodki to jego ulubiony. U mamy mogą pojawić się pierwsze rozstępy na brzuchu, klatce piersiowej, biodrach i udach. Występują one ponieważ tkanka łączna ma teraz mniej kolagenu. Macica jest wielkości piłki nożnej i coraz bardziej uciska na pęcherz, co powoduje wzmożone chodzenie do toalety. Kobieta może tez cierpieć na skurcze łydek. Włosy mogą stać się grubsze i bardziej sprężyste. Jest to zasługa hormonów ciążowych. Należy wykonać badanie krwi lub test tolerancji glukozy, które pozwoli ustalić, czy kobieta ma cukrzycę ciążową. Jeśli brzuch jest duży i ciężki, pomocna może okazać się bielizna podtrzymująca lub specjalny bandaż. Należy smarować brzuch dobrym kremem na rozstępy.
W 26 tygodniu dziecko może już wdychać i wydychać płyn owodniowy przez nos. Zmysły dziecka są już na tyle rozwinięte, że potrafi ono reagować na dotyk. Jego oczy wykrywają światło. Kobieta może cierpieć na zaparcia. Należy robić częściej przerwy i robić sobie drzemki w ciągu dnia oraz leżeć z uniesionymi nogami.
W 27 tygodniu maluch waży już 875g, a jego stopy mają około 2 cm długości. Dziecko może już mrugać oczami. Teraz zaczyna się trzeci trymestr. Przyszłej mamie obniżyła się pojemność płuc, dlatego szybko może brakować jej tchu. Rosnąca macica uciska tez na klatkę piersiową, przez co płuca nie mogą być w pełni wypełnione powietrzem.
W 28 tygodniu dziecko ma już 35 cm i waży 1 kg. Macica sięga już klatki piersiowej i będzie się dalej rozszerzać. Kobieta nie odczuwa już mdłości, ale mogą jej doskwierać niestrawność i zgaga, dlatego lepiej jest jeść mniejsze porcje i unikać zbyt ostrych potraw. Z piersi matki może wypływać już mleko. Jest to siara czyli pierwszy pokarm dziecka po urodzeniu.
W 29 tygodniu dziecko ma już 38 cm i waży około 1,3 kg. Dziecko wypija do 0,5 litra płynu owodniowego dziennie, który wydala w postaci moczu. Płyn owodniowy jest stale wymieniany i odnawiany. Maluch lubi spać w ciągu dnia i jest bardziej aktywny w ciągu nocy. Mogą pojawić się też nocne drgawki mięśni z powodu niedoboru magnezu lub wapnia. Pomaga rozciąganie nóg oraz masaż łydek. Wzrasta nacisk na wszystkie narządy, ale po porodzie wszystko wraca do normy. Przy skurczach łydek należy wykonywać drobne ćwiczenia gimnastyczne palcami stóp, pić dużo wody i unikać długiego stania.
W 30 tygodniu płuca dziecka są w pełni rozwinięte. Ćwiczenia i wysiłek fizyczny powodują szybkie zmęczenie. Jednocześnie skurcze wysiłkowe pojawiają się częściej i są silniejsze. W tym czasie pomoże dzień w spa, pływanie, krótka drzemka i spacery. Partner może usłyszeć bicie serca dziecka przez przyłożenie rolki papieru kuchennego do brzucha partnerki.
W 31 tygodniu dziecko ma już 40 cm i waży około 1,6 kg. Rośnie ono intensywnie i większość czasu spędza śpiąc. Jego czaszka jeszcze się nie zamknęła i jest jeszcze miękka. Dzieje się tak dlatego, aby główka mogła łatwiej przejść podczas porodu przez kanał rodny. Kobiecie mogą bardzo puchnąć nogi i stopy, a buty mogą przestać pasować. Pomoże na to smarowanie maścią z kasztanowca i rumianku Slaviton. Należy zwracać uwagę na ruchy dziecka, jeżeli matka czuje w ciągu godziny 10 razy ruchy dziecka to jest to idealnie. Teraz jest też dobry moment na wzięcie udziału w kursie przygotowawczym do porodu.
W 32 tygodniu dziecko ma już 40 cm i waży około 1,8 kg. Łożysko waży około 380g. W tym czasie kobieta może cierpieć na zaparcia i hemoroidy oraz na zaburzenia snu. Należy porozmawiać o tych dolegliwościach ze swoim lekarzem. W ostatnim trymestrze ciąży należy spać na lewym boku, aby zmniejszyć nacisk na pęcherz moczowy. Jeśli skurcze w macicy stają się silniejsze i bardziej regularne może to oznaczać przedwczesny poród. Jeśli tak się dzieje, należy o tym niezwłocznie poinformować lekarza lub położną.
W 33 tygodniu mózg dziecka się rozwinął. Macica uciska bardzo na naczynia krwionośne, to sprawia, że długotrwałe stanie jest bardzo męczące. Brzuch staje się coraz cięższy i będzie przybierać około 0,5 kilograma tygodniowo. Teraz jest czas, aby spakować swoją torbę do kliniki i mieć ją stale pod ręką. Rzeczy, które powinny się znaleźć w takiej torbie to: środki do higieny osobistej, długi podkoszulek, bielizna, ciepłe skarpety, podpaski, kapcie, szlafrok, ubranka dla dziecka, kocyk, dobra książka oraz dokumenty medyczne i dowód osobisty.
W 34 tygodniu dziecko waży już 2,2 kg i potrafi już pewnie chwytać. W najbliższych tygodniach będzie gromadzić dużo tłuszczu, jest to ważne dla regulacji jego ciała. Ciało matki przygotowuje się do porodu, a jej stawy i więzadła stają się bardziej elastyczne. Skurcze odczuwane są coraz częściej. Nie powinna ona podnosić ciężkich przedmiotów.
W 35 tygodniu nerki dziecka są w pełni rozwinięte, a wątroba produkuje żółć. Rozwinięty też jest odruch szukania. Macica teraz jest 15 razy większa niż przed zajściem w ciążę. Dziecko zajmuje większość miejsca w macicy. Kobieta powinna przyjmować wystarczającą ilość żelaza i wapnia, aby wytworzyć odpowiednią ilość czerwonych krwinek.
W 36 tygodniu dziecko ma już około 45 cm i waży 2,5 kg. W jelitach dziecka znajduje się już pierwszy stolec – smółka. Wszystkie kości dziecka są jeszcze twarde tyko czaszka jest miękka. Dziecko leży prawdopodobnie głową w dół w pozycji porodowej. Jeśli jeszcze się tak nie stało, dziecko może zostać urodzone przez cesarskie cięcie. Kobieta może częściej zmagać się ze wzdęciami i zaparciami. Chociaż dziecko przybrało na wadze, niektóre kobiety mogą stracić kilka kilogramów jeszcze przed porodem. Jeśli skurcze pojawiają się co 5 minut i trwają co najmniej godzinę, czas udać się do szpitala. Może też dojść do utraty płynu owodniowego. Należy wtedy zachować spokój i nie wpadać w panikę i poinformować o tym swojego lekarza lub położną.
W 37 tygodniu dziecko waży 2,8 kg i pływa w jednym litrze płynu owodniowego. Dziecko jest już fizycznie gotowe do porodu. W ciągu kolejnych dni czop śluzowy odejdzie. Czop śluzowy zamyka szyjkę macicy i powstrzymuje bakterie przed dostaniem się do środka. Usunięcie korka śluzowego świadczy o tym, że ciało jest gotowe do porodu, jednak może to jednak jeszcze potrwać.
W 38 tygodniu ciąży dziecko dalej wdycha i wydycha płyn owodniowy. Ma już mocny chwyt, może chwycić siebie i pępowinę. Głowa dziecka naciska na kości miednicy matki, co utrudnia każdy ruch. Poród rozpoczyna się po rozpoczęciu skurczy porodowych. Skurcze te promieniują do dolnej części pleców i miednicy, ból staje się coraz silniejszy i regularny. Jeśli kobieta nie jest pewna, czy rodzi powinna skonsultować się z lekarzem lub położną.
W 39 tygodniu dziecko stale przybiera na wadze, mieszki płodowe tzw. lanugo zniknęły w międzyczasie. Mrowienie i ucisk w podbrzuszu oznacza, że szyjka macicy mięknie i zaczyna się otwierać. Kobieta powinna robić często przerwy i zbierać siły na poród. Niektóre kobiety tracą tylko kilka kropel płynu owodniowego, inne tracą wody płodowe w sposób gwałtowny, a u jeszcze innych worek owodniowy zostaje nienaruszony do samego porodu. Oznakami zbliżającego się porodu jest wydzielanie śluzu z dróg rodnych oraz częste i silne skurcze. Wiele kobiet ma dziwne sny na kilka dni przed porodem. Warto odwrócić swoją uwagę od porodu ulubioną grą lub spacerem na świeżym powietrzu.
40 tydzień jest tygodniem oczekiwania na poród. Dzieci po urodzeniu mają przeciętnie około 50 cm wzrostu i ważą około 3,5 kg. Jednak każde dziecko jest inne i waga oraz wzrost mogą się różnić. Tylko około 5% dzieci rodzi się w wyznaczonym dniu, większość z nich po tym terminie. Nawet jeśli dziecko potrzebuje jeszcze czasu do 42 tygodnia ciąży mówimy o porodzie w planowanym terminie. Ulgę w skurczach przyniosą długie spacery, prace domowe, czy wchodzenie po schodach. Przyszła mama powinna zachować spokój, już niedługo będzie trzymać swój skarb w ramionach i rozpocznie się jej nowe życie.
